Το Έθιμο της Μπάμπως ή Μπάμπους ή της Μαμής ή Γιορτή του Μπάμπιντεν ή Γιορτή της Γυναικοκρατίας στους Προσκυνητές Ροδόπης.

Είναι το " Έθιμο της Γυναίκας ''. Πολλοί ερίζουν για την καταγωγή του , αλλά κάνεις δεν μπόρεσε να το διεκδικήσει για τον εαυτό του. Κατ εξοχήν Θρακιώτικο Έθιμο , που το συναντούμε κυρίως στην Ανατολική Θράκη , αλλά και σε πάρα πολλά χωριά της Βόρειας Θράκης (Ανατολικής Ρωμυλίας) που ήταν κοντά στα σύνορα με την Ανατολική Θράκη. Εκτιμάτε πως ήταν κυρίως της Ανατολικής Θράκης , γιατί οι γυναίκες εκεί  ήταν πολύ  καταπιεσμένες   λόγω της άμεσης  επαφής με την Οθωμανική καταπίεση σε αντίθεση με αυτές που ζούσαν στην Βόρεια Θράκη και είχαν περισσότερες ελευθερίες  λόγω ημιαυτονομίας .  Ενα έθιμο που έδινε το δικαίωμα στην Θρακιώτισα γυναίκα να νιώσει έστω και για μια μέρα ελεύθερη από τις δουλειές του σπιτιού . Το Έθιμο αυτό  αντλεί τις ρίζες του στην αρχαιότητα και έχει σχέση με την γιορτή των θεσμοφοριών και της γονιμότητας , αλλά και την κοινωνική απελευθέρωση της γυναίκας. Ως ήμερα πραγματοποίησης αυτού του εθίμου ήταν η 8 Ιανουαρίου ,  μετά τα φώτα. Την ημέρα αυτή  ο κοινωνικός ρόλος των ανδρών και γυναικών αναστρέφεται . Από το πρωί όλες οι γυναίκες εγκαταλείπουν το σπίτι και μαζεύονται στην πλατεία για να γλεντήσουν και στο σπίτι αφήνουν τους άντρες να αναλάβουν το νοικοκυριό.(φαγητό , πλύσιμο , καθάρισμα) κτλπ. Στο διάστημα αυτό απαγορεύεται  στους άντρες του χωριού να μεταβούν στον χώρο που γλεντούν οι γυναίκες . Όποιος το  παραβιάσει  αυτό θα υποστεί τις συνέπειες, δηλαδή  τον ξεγυμνώνουν(ξεβρακώνουν)  και του πετούν κρύο νερό . Επίσης κρατούν τα ρούχα του και τον στέλνουν γυμνό στο σπίτι του. Στο χωριό μας τους Προσκυνητές  Ροδόπης  έγινε  κατά περιόδους αυτό το έθιμο . Όμως δυναμικά και  επίσημα παρουσιάζεται  με την δημιουργία του Λαογραφικού Πολιτιστικού Συλλόγου Γυναικών Προσκυνητών το 1984 . Τότε η 1η Πρόεδρος Κα Πασχαλίτσα Καρακωστίδου ( μητέρα μου) με ένα  δυναμικό διοικητικό συμβούλιο το 1985 πραγματοποιούν  ένα εντυπωσιακό έθιμο , με την συμμετοχή του συνόλου των γυναικών του χωριού. Αναλαμβάνουν να αναπαραστήσουν στο έπακρον αυτό το έθιμο. Αναθέτουν τον κυρίαρχο ρόλο στο τιμώμενο άλλωστε πρόσωπο αυτής της γιορτής που ήταν η "Μαμή του χωριού" η γιαγιά  Χρίσταινα  Δουλγεράκη . Εδώ  αξίζει να αναφέρουμε πως η γιαγιά αυτή ήταν ιδιαιτέρως αγαπητή  από τις Χατζηλαριώτισες στην περίοδο 1945 - 1970 αφού κατείχε επαξίως τον ρόλο της Μαμής στο χωριό και ξεγέννησε πάνω από το 50% των παιδιών. Ξεχώριζε  για το χαρακτήρα της  την πραότητα της , την ευθυμία αλλά και την αξιοπιστία της . Την στολίζουν όπως της αρμόζει , την περιφέρουν σ όλο το χωριό πάνω σε ένα " Γαιδουρό-καρο "  στολισμένο με κιλίμια  και κουρελούδες. Η "Μαμή" κρατά στο χέρι της  ένα καλάθι με τα δώρα που της προσφέρουν για την δουλειά της  (Σαπούνι , πετσέτα για να ξεγεννάει , και Μαντήλα , Κάλτσες και Παντόφλες  αλλά και καραμέλες για να κερνάει ). Την Πετσέτα την βάζει στον ώμο της να δείξει ότι ευχαριστεί τις γυναίκες του χωριού.  Στο άλλο χέρι κρατά ένα  φλάμπουρο , που στα χωριά της Ανατολικής Θράκης είχε ένα μικρό σταυρό τυλιγμένο με μαντήλες  να μην το δουν οι Τούρκοι. Λίγο πιο κάτω από τον σταυρό κρέμονται 2-3 ρόδια. Αυτά  συμβολίζουν πως όσα είναι τα σπόρια του ροδιού τόσοι πολλοί είμαστε οι χριστιανοί και θα επαναστατήσουμε για να διώξουμε τους Τούρκους.Αρκετές  γυναίκες είναι ντυμένες με αντρικά ρούχα , αλλά και επαγγελματικά  ρούχα ώστε να αναδικνύουν πως έχουν πάρει πλήρως τον ρόλο τους. Η " Μαμή Χρίσταινα" περιφέρεται στους δρόμους του χωριού περιστοιχισμένη από  όλες τις γυναίκες  και μοιράζει καραμέλες στα παιδιά , και χαιρετά περήφανη  όλο τον κόσμο. Οι γυναίκες τραγουδούν  και χορεύουν συνοδεία μουσικής  συνήθως με τον Μπάρμπα Στέφανο Παπαβασιλείου ( που είναι και ο μοναδικός άντρας) , με την Γκάιντα του ή το Ακορντεόν του. Στο τέλος καταλήγουν στην κεντρική  πλατεία των Προσκυνητών , κατεβαίνει η ¨ Μαμή ¨  . Την καλωσορίζει και την ευχαριστεί η Πρόεδρος του Πολιτιστικού  Συλλόγου . Αυτή με την σειρά της ευχαριστεί όλες τις γυναίκες και εν συνεχεία σέρνει πρώτη τον χορό .Γλεντούν μέχρι αργά το βράδυ ,  με φαγοπότι αφού έχουν κλείσει το καφενείο του  Δημήτρη Ταρανατζή . Όποιος από τους  άνδρες τολμήσει να πλησιάσει , δέχεται επίθεση από τις γυναίκες , και έτσι το σκέφτονται σοβαρά αν θα το ξανά επιχειρήσουν . Τα επόμενα περίπου 10 χρόνια θα είναι το κυρίαρχο γλέντι για τις γυναίκες του χωριού , αφού η δυναμική του το κάνει ξακουστό στην περιοχή. Όμως τα τελευταία χρόνια έχει  χάσει κάπως  την αίγλη του για πάρα πολλούς λόγους παρά το ότι γίνεται πολύ  μεγάλη προσπάθεια από τις τελευταίες προέδρους του Συλλόγου να το δυναμώσουν. Παράγοντες που έχουν πλήξει την αίγλη και την δυναμική αυτού του εθίμου , είναι η μείωση και η γήρανση  του πληθυσμού στο  χωριό , η αστυφιλία που έχει πλήξει και  το δικό μας χωριό  , και ενδεχομένως η κοινωνική προσαρμογή σε νέα δεδομένα , αλλά και η οικονομική κρίση τελευταία. Ευχόμαστε αυτό το σημαντικό έθιμο οι Θεματοφύλακες του,  που είναι οι Γυναίκες του χωριού αλλά και ο Πολιτιστικός Σύλλογος  του χωριού να το διατηρήσουν ,και να το βελτιώσουν. Χρόνια πολλά στις Χατζηλαριώτισες .

 Εικόνες από προηγούμενες γιορτές  :

Εικόνες από την προχτεσινή  γιορτή στους Προσκυνητές